Θάνατος και προκατάληψη: ο αλφισμός στην Αφρική

Αλφισμός ή αλμπινισμός ή λευκοπάθεια αποκαλείται η έλλειψη της χρωστικής που κανονικά πρέπει να υπάρχει σε κάθε είδος οργανισμού. Ο αλφισμός προκαλείται από την έλλειψη χρωστικής και οφείλεται σε βλάβη των γονιδίων που καθορίζουν τη σύνθεση της μελανίνης.

Η έλλειψη αυτή μπορεί να είναι κληρονομική, μπορεί όμως να είναι και αποτέλεσμα του γενετικού φαινόμενου της μεταλλαγής. Για την εμφάνισή του δεν παίζει ρόλο ούτε η φυλή (παρουσιάζεται σε όλες τις φυλές του κόσμου), ούτε το περιβάλλον και οι κλιματολογικές συνθήκες. Το φαινόμενο παρουσιάζεται γενικά στη φύση και δεν περιορίζεται μόνο στο ανθρώπινο είδος. Τα άτομα από αλφισμό έχουν λεπτό δέρμα που παρουσιάζει μεγάλη ευπάθεια στις λοιμώξεις, καθώς και σοβαρά προβλήματα όρασης η οποία είναι ελαττωματική και μπορούν να προκαλέσουν αχρωματοψία ή καταρράκτη, ενώ εμφανίζουν και φωτοφοβία. Στις βαρύτερες μορφές του, οι δύο κυριότερες επιπλοκές του αλφισμού είναι η τύφλωση και η εμφάνιση καρκινωμάτων του δέρματος.

Η Αφρική σημειώνει το μεγαλύτερο ποσοστό αλφισμού διεθνώς. Ενώ παγκοσμίως ένας στους 20.000 παρουσιάζει αλφισμό στην Αφρική είναι ένας στις 4.000. Στην Τανζανία των 40 εκατομμυρίων έχουν καταγραφεί πάνω από 8.000 άτομα με αλφισμό (albinos-αλμπίνοι) ενώ εκτιμάται ότι ο πραγματικός τους αριθμός ανέρχεται στις 200.000.

Τα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού στην Αφρική κατά των αλμπίνων ήταν ανέκαθεν υπαρκτά καθώς για πολλούς οι αλμπίνοι θεωρούνται άνθρωποι-φαντάσματα με υπερφυσικές ικανότητες που φέρνουν κακή τύχη. Oι μαίες μάλιστα σκότωναν τα νεογέννητα με αλφισμό και τα έθαβαν μυστικά. Οι γέννες σε κέντρα υγείας έχουν περιορίσει κατά πολύ των αριθμό των νεογέννητων που σκοτώνονται για αυτό το λόγο.

Από τα τέλη όμως του έτους 2007 η προκατάληψη κατά των αλμπίνων έχει λάβει δραματική τροπή και έχει οδηγήσει στη δολοφονία και ακρωτηριασμό δεκάδων σε Τανζανία και Μπουρούντι. Στην Τανζανία μόνο, έχουν δολοφονηθεί πάνω από 50 λευκοπαθικοί. Ο αριθμός των τελετουργικών αυτών δολοφονιών είναι πρωτοφανής.

Ο λόγος, κυρίως οργανωμένες συμμορίες που μισθώνονται από γιατρούς μάγους της φυλής προκειμένου οι τελευταίοι να κατασκευάσουν μαγικά φίλτρα από μέλη του σώματος αλμπίνων. Οι γιατροί μάγοι πωλούν τα φίλτρα για χιλιάδες δολάρια, υποστηρίζοντας ότι φέρνουν ευημερία και καλή τύχη. Ισχυροί επιχειρηματίες πιστεύεται ότι είναι μεταξύ των πελατών τους και συντηρούν το εμπόριο των οργάνων. Τα πόδια των αλμπίνων θεωρούνται τα πλέον πολύτιμα αφού φέρνουν πλούτο σε εργάτες ορυχείων ενώ τα μαλλιά τους κρεμασμένα στα δίχτυα αυξάνουν τις πιθανότητες μιας καλής ψαριάς.

Στο Μπουρούντι ένας αδελφός αφού κατακρεούργησε τον άλλο, πούλησε τα όργανά του για 240$ ενώ ένας δάσκαλος στην πόλη Arusha της Τανζανίας συνελήφθη για την δολοφονία του ίδιου του γιου του. Στην Shinyanga τέσσερις άνδρες κατηγορήθηκαν ότι έκοψαν το κεφάλι και τα άκρα μιας νεαρής λευκοπαθικής γυναίκας τα στρίμωξαν σε μια πλαστική τσάντα και στη συνέχεια πέταξαν το κουφάρι της σε ένα πηγάδι.

Δεκάδες έχουν κατηγορηθεί και μόλις μια δίκη κατέληξε σε καταδίκη από δικαστήριο του Μπουρούντι. Ένας καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για ανθρωποκτονία αλμπίνων και εμπόριο των οργάνων τους, τρεις καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης για απόπειρα ανθρωποκτονίας και απαγωγής και ένας για συνέργεια. Στην Τανζανία όπου το δικαστικό σύστημα είναι αργό και διεφθαρμένο παρά τις δεκάδες συλλήψεις δεν έχει καταδικαστεί κανείς.

Ο Mrisho Kikwete πρόεδρος της Τανζανίας φοβούμενος ότι η κακή δημοσιότητα θα επηρεάσει την οικονομία της χώρας και τον τουρισμό έδειξε ενδιαφέρον σχετικά με τους φόνους και απηύθυνε έκκληση στους πολίτες ζητώντας τους να παράσχουν κάθε δυνατή βοήθεια και πληροφορία προκειμένου να εντοπιστούν οι ένοχοι. Επέλεξε μάλιστα την Alshimaa Kwegyir, ως το πρώτο μέλος του Κοινοβουλίου που πάσχει από αλφισμό. Στις αρχές του έτους και σε μια προσπάθεια περιορισμού του φαινομένου η κυβέρνηση της Τανζανίας ανακάλεσε τις άδειες των «παραδοσιακών θεραπευτών» της.

Η Κοινότητα των Αλμπίνων στην Τανζανία (Tanzania s Albino Society-TAS) που στο παρελθόν είχε κατηγορήσει την Κυβέρνηση για αδιαφορία ζητά κοινωνική αρωγή και υποστήριξη καθώς και την αναγνώριση της πάθησης ως αναπηρίας.

Σύμφωνα με το B6 0391/2008 ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 2 Σεπτεμβρίου 2008, καταδίκασε την αδιάκριτη και βάναυση δολοφονία λευκοπαθικών και το εμπόριο των οργάνων τους και συνεχάρη τον Πρόεδρο της Τανζανίας για την στάση του. Επιπλέον απηύθυνε έκκληση προς τα δημόσια ιδρύματα, την τοπική αυτοδιοίκηση και την κοινωνία των πολιτών για συνεργασία με σκοπό την προστασία όλων των ευάλωτων ατόμων που πάσχουν από αλφισμό. Τέλος κάλεσε την κυβέρνηση της Τανζανίας να προβεί σε απογραφή του πληθυσμού των λευκοπαθικών ατόμων με σκοπό να τους παρασχεθεί ιατρική περίθαλψη και εκπαίδευση προκειμένου να ενισχυθούν και να λήξει οριστικά η όποια διάκριση εις βάρος τους.

Σε μια χώρα όπως η Τανζανία όπου το 36% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, το επίπεδο εκπαίδευσης είναι χαμηλό, και η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη ανύπαρκτη, η δεισιδαιμονία και η προκατάληψη εκκολάπτονται εύκολα και στηρίζουν τέτοιες φρικτές πρακτικές.

Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα ορατό σε περιοχές όπου οι φυλές ζουν απομονωμένες, εγκλωβισμένες στις πατροπαράδοτες πεποιθήσεις, όπως στην Mwanza στις όχθες της λίμνης Βικτώρια. Στο Dar Es Salaam από την άλλη, τη μεγαλύτερη πλουσιότερη και ανομοιογενή εθνικά πόλη της Τανζανίας δεν έχουν λάβει χώρα αντίστοιχα περιστατικά.

Ο αγώνας για την εξιχνίαση των δολοφονιών αλλά κυρίως για την εξάλειψη των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων που πάσχουν από αλφισμό μοιάζει μακρύς και δύσκολος καθώς στην ουσία αφορά την προσπάθεια να αλλάξει μια ολόκληρη αρχαία κουλτούρα.

Πηγή Πληροφοριών: www.tritiopsi.gr